De Tour de France van Laurens Hitman - door Jos de Groot
‘Feet on the pedals, head in the clouds’ staat in sierlijke letters op het T-shirt van Laurens Hitman (45). Om zijn pols een geel armbandje met een bedel van een fiets. Alsof de drie wielrenfietsen en evenzoveel helmen in de hal nog niet weggaven dat hier een rasfietser woont. In een hoek van de eetkamer hangt een foto in een bescheiden lijst, ongeveer ter grootte van een A4’tje. Hitman hoeft er maar naar te kijken en de kriebels van de Tour de France in Utrecht maken zich weer van hem meester. Voor hem zit alles dat de Tour in de Domstad zo bijzonder maakte in die ene foto, die hij maakte. Niet om te verkopen of voor de voorpagina van het Algemeen Dagblad, maar gewoon voor zichzelf.
Heel misschien komt de Ronde van Frankrijk weer naar Utrecht in 2025, precies tien jaar na dato. Tourbaas Christian Prudhomme – die in dat jaar zijn functie neerlegt – zou zich al hebben laten ontvallen dat hij de start van zijn laatste Tour wel ziet zitten in Utrecht. Maar wat houdt een stad aan dat Grand Départ over? Dat is de vraag die politici en bewoners blijven stellen, zeker nu Utrecht in de running is om in 2020 ook de start van de Ronde van Spanje te organiseren. Waarom zou je het nog een keer willen? Laurens Hitman is het wandelende verhalenboek van wat zo’n Tour teweeg kan brengen en zet zich in om de erfenis van de Utrechtse Grand Départ in leven te houden.
Wielergek mag je hem best noemen, maar zijn brood verdient Hitman als fotograaf en als secretaris bij een drinkwaterbedrijf. Tot zijn zestiende reed hij amateurwedstrijden op schaatsen. Daarna kwam de liefde voor de fiets. Hij maakte toertochten door Europa en fietste in 2000 een jaar lang door Amerika. Terug in Utrecht sloot hij zich aan bij fietsclub Ledig Erf en ging wedstrijdjes rijden. Eerst als B-amateur, toen A-amateur. Eventjes overwoog hij om door te gaan als eliterenner – daar kun je geld mee verdienen. Maar het kostte Hitman te veel tijd, en misschien was hij wel nét niet goed genoeg.
Het gerucht gonsde al maanden door de straten van Utrecht, maar op 8 november 2013 is het grote nieuws daar: de start van de Tour de France komt naar de Domstad. Daar wil Hitman bij zijn. En dat niet alleen: hij wil een rol van betekenis spelen. De tourorganisatie trommelt zo’n duizend vrijwilligers op om op de wedstrijddagen de drommen mensen en het verkeer te regelen. Maar Hitman wil meer, het liefst iets met z’n camera.
Hier en daar laat hij een ballonnetje op, zo ook bij Jos Smulders, op dat moment voorzitter van fietsclub Ledig Erf. Hij heeft wel een idee. Een stad die een groot sportevenement binnenhaalt moet voldoende organiseren onder de noemer van ‘breedtesport’ om in aanmerking te komen voor subsidie van het ministerie – denk aan activiteiten voor kinderen of sporters met een beperking. Stichting Ronde van de Maliebaan, een wat ingedutte stichting, moet eigenlijk in dat gat springen, maar zit verlegen om mensen. Hitman komt in het nieuwe bestuur van de stichting, die zich vol overgave gaat inzetten om de zin in de Grand Départ in de stad aan te wakkeren.
Dan begint het peloton te koersen. Fietsquizzen, wielerrondjes, officiële gelegenheden: allemaal zet Hitman ze in z’n agenda en hij maakt dat hij erbij is, met camera en al. Net zolang tot ze hém vragen. En telkens als hij denkt dat het niet mooier kan, valt hij in een nieuwe verrassing. Verschillende keren loopt hij Tourdirecteur Christian Prudhomme tegen het lijf, dé man om te kennen als je wat wil betekenen in de Ronde van Frankrijk. Hij praat met Bernard Hinault en Bernard Thévenet, samen goed voor zeven Tourzeges, en mag voor 1Vandaag met een cameraatje op zijn stuur de tijdrit van de eerste Utrechtse Tourdag testen. Opeens hoort Hitman bij het meubilair.
Gewoon, voor zichzelf
Die foto aan de muur in dat bescheiden lijstje maakt Hitman op 17 april 2015, zijn verjaardag. Niet als promotiemateriaal of voor een billboard langs de snelweg, maar gewoon voor zichzelf. Wielerfoto’s tonen meestal een zwoegend peloton of een heroïsche sprinter. Dat gelooft Hitman wel. Hij wil de Tour de France van Utrecht vangen in een creatieve plaat waar alles in zit.
In de Utrechtse Zadelstraat staat een jonge vrouw. Achter haar rijst de Domtoren. Als een wapperend gordijn voor een open raam zwiert haar jurk in het rond. Lange donkerblonde haren tot ver over haar schouders spelen in de wind. Haar lippen glimmen rood en in haar linkeroor blinkt een parel. De blik waarmee ze in de verte tuurt heeft een zweem van onoverwinnelijkheid. Het wit met rode bollen van haar jurk steekt af tegen de gele shirts van de twee mannen op sportfietsen die haar flankeren. Met de voeten in de pedalen rijden ze van haar weg, pezige armen en gespannen kuiten.
Geheel op eigen initiatief laat Hitman de jurk ontwerpen bij dameskledingatelier Nienke Bijtje, dat normaal zijden trouwjurken maakt. Beetje water bij de wijn – voor Hitman werken ze met katoen. Naast de bolletjesjurk van de foto, maken ze ook een groene en een gele variant, die in de maanden die volgen bij meerdere evenementen opduiken. Het model kent Hitman al, onlangs was ze rondemiss bij een wielerwedstrijd in Utrecht. De fietsers plukt hij weg bij studentenwielerclub Domrenner, die – niet onhandig – gele wedstrijdshirts hebben. Op de dag van de foto is het stralend weer, maar dat is louter toeval. Los van het hele Tourverhaal klopt de foto gewoon. Qua licht en qua lijnen, de zon en het perspectief.
De Tour, nog eindeloos ver weg bij het klikken van de camera, moet vooral een feest voor de stad worden. Dat is wat de foto volgens Hitman ook uitstraalt. Als je doel is om met een foto te scoren, lukt dat juist niet, is zijn overtuiging. Dat de foto in promotieboekjes, op billboards en op de voorpagina van het AD belandt én een eigen item op de Belgische tv-zender VRT krijgt, is volgens Hitman te danken aan de onbevangenheid waarmee hij de foto maakt.
Alles is mogelijk
De Tour, wedstrijden organiseren, foto-opdrachten, zijn gezin en ook zijn werk: vijf ballen moet Hitman hooghouden tot dat ene weekend. Vanaf de dag waarop de Grand Départ nog exact honderd dagen is verwijderd, vindt dagelijks wel ergens in Utrecht een activiteit plaats – zowel sportief als cultureel. De première van Ventoux, de wielrenfilm van Bert Wagendorp, het Utrechts kampioenschap tijdrijden, de klimtijdrit in een parkeergarage op de Uithof, de Ronde van de Maliebaan, de Ronde van het Wilhelminapark, opnames van Bureau Sport: steeds is Hitman erbij.
Eén hele duidelijke afspraak maakt Hitman met zijn gezin: de Tour zelf gaat hij gewoon zien. Tijdens de tijdrit zit hij met z’n vrouw en drie kinderen aan het parcours en doet hij niks. Voor Hitman reden genoeg om in de aanloop naar de Grand Départ extra hard te lopen. En ondanks de strakke organisatie, kan er veel. Dingen die je niet voor mogelijk acht.
Het is de dinsdag voor de start als Hitman een telefoontje krijgt van een clubgenoot. “We gaan morgen fietsen met Qhubeka. Zou je het leuk vinden om foto’s te maken?” Maanden geleden hebben Hitmans clubgenoten alle deelnemende ploegen zonder Nederlandse renners of begeleiders een mail gestuurd met het aanbod te helpen bij een trainingsronde als ze eenmaal in Nederland zouden zijn. MTN-Qhubeka, de eerste Zuid-Afrikaanse wielerploeg in de Tour de France ooit, hapt toe. Snel regelt Hitman een oppas voor de kinderen en de volgende dag om tien uur stipt staat hij met fiets en camera bij het hotel van Qhubeka in Nieuwegein.
Niet dat ze de illusie hebben harder te kunnen fietsen, maar Hitman en zijn maten krijgen het strikte verzoek achter de profrenners te blijven tijdens de training. Ze maken een rit van vier uur, inclusief een sprinttraining tussendoor. Met dertig, misschien vijfendertig kilometer per uur net bij te houden voor Hitman en z’n maten. Bij een pauze voor de Amerongse berg – voor wat het waard is – rijdt Hitman vooruit om zich op te stellen voor een foto. Klik! De gezichten van de Qhubecka-renners gefocust maar ontspannen, daarachter ploegmaat Bart Luijten met verbeten grimas.
Het is zo’n dag waarvan Hitman denkt: mooier wordt het niet. Maar dan.
Nog een ploeg die terugmailt. Ook het Amerikaanse BMC Racing Team wil gebruik maken van de diensten van fietsclub Ledig Erf. Of ze een plek weten waar ze goed de ploegentijdrit kunnen oefenen. Op vrijdag halen Hitman en kornuiten de ploeg op bij de Jaarbeurs, waarna ze via de Maliebaan – het oudste fietspad van Nederland – samen de stad uit fietsen. De Tankbaan tussen Soesterberg en Amersfoort is met zo’n vier kilometer asfalt en amper verkeer dé plek om de tijdrit te oefenen. Met een gemiddelde snelheid van 55 kilometer in het uur rest Hitman het fotograferen.
Vier, vijf, zes keer rijdt de ploeg in formatie de weg op en neer. Gefocust en pijlsnel met één man in het bijzonder: Rohan Dennis. Op een speciale fiets en met een gestroomlijnde tijdrithelm op zijn hoofd spurt de Australiër over het asfalt. Wanneer de rest van de ploeg goed en wel in het hotel onder de douche staat, is Dennis nog verhit aan het uitfietsen. Een dag later wint hij de tijdrit langs de Utrechtse singels. Dankzij fietsclub Ledig Erf natuurlijk.
Le Grand Départ
Op die dag houdt Hitman zich aan zijn belofte. Ondanks uitnodigingen van verschillende kanten zit hij met zijn gezin en zijn vader langs het parcours. Zijn camera heeft hij thuisgelaten. Het is bloedheet en de zon is op z’n felst. Elke fietser die langs sjeest brengt een muur van geluid met zich mee, die bij de Nederlandse renners steeds nét iets harder is. Hitman kijkt en geniet. Een paar keer plukt hij de camera om zijn vaders nek vandaan om toch een foto te schieten.
Terug in het heden bladert Hitman door het boek dat voor hem op de keukentafel ligt. ‘Utrecht, hart van fietsend Nederland,’ luidt de titel. Naast fotograferen, schrijft hij graag voor verschillende wielerbladen. Kort nadat het peloton Utrecht had verlaten kreeg hij de vraag een boek samen te stellen. Nog zo’n moment waarop die Tour nóg ietsje mooier werd. Burgemeester van Utrecht Jan van Zanen, wielerjournalist Jeroen Wielaert, BMC-wielrenners Rohan Dennis en Greg van Avermaet: allemaal werkten ze mee aan het boek.
Met zijn boek hoopt Hitman de herinnering aan de Utrechtse Grand Départ levend te houden. Dat is bovendien waar Stichting Ronde van de Maliebaan, waar hij inmiddels voorzitter van is, zich voor blijft inzetten. En opnieuw een Utrechtse Tourstart in 2025? Hartstikke gaaf, lijkt Hitman, maar het zal nooit hetzelfde worden. Waarschijnlijk regent het dan, en dan is hij een ‘ouwe lul’ die toevallig kan fietsen. Nee, de Tour van 2015 – de aanloop ernaartoe, de foto en het boek – neemt niemand hem meer af.